Tree Fern Fiber – Dớn cọng dương xỉ từ rừng già cổ đại đến ứng dụng trong đời thực

Tree Fern Fiber – hay được gọi là dớn cọng (dớn vụn, dớn sợi) là gì?

Dương xỉ hay Tree Fern xuất phát từ những khu rừng nhiệt đới ở Nam Mĩ và New Zealand. Hai địa điểm này được xem là nguồn cội của hơn 700 loại dương xỉ hiện nay. Thân cây dương xỉ rừng sau khi được thu hoạch sẽ được nghiền nhỏ để tạo thành vật liệu có cấu trúc dạng que – trông như những cành cây nhỏ. Theo các tài liệu, loại vật chất này được gọi là “tree fern fiber”. Trên thế giới, hiện có nhiều loại “Tree fern fiber” khác nhau. Chúng được phân biệt bởi kết cấu và vùng miền xuất xứ. Chẳng hạn như dớn cọng New Zealand, dớn cọng Nam Mĩ, hay dớn cọng Osmunda. Nếu phân biệt bởi giống loài, các loại dớn trên thị trường hiện nay thường từ các loài Dicksonia hoặc Cynathea.

Bạn có biết:

Ở một số nơi trên thế giới, việc khai thác quá mức đã đe dọa đến rừng và một số loài dương xỉ. Theo Công ước CITES (Công ước về buôn bán quốc tế các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp), khoảng 30.000 loài thực vật được CITES bảo vệ chống lại việc khai thác quá mức. Trong đó, một số loài dương xỉ có nguồn gốc từ châu Mỹ nhiệt đới hiện đang được bảo vệ – bao gồm tất cả các loài Cyathea và Dicksonia) Vì thế, việc nhập khẩu sợi cây dương xỉ nhiều năm trước thường rất khó khăn, nếu không muốn nói là không thể nhập khẩu vào Hoa Kỳ.

Ứng dụng trong nghề làm vườn, dớn cọng thường được sử dụng làm chất nền cho thực vật và động vật. Đó là môi trường tuyệt vời cho các loài thực vật biểu sinh và các loại cây ưa ẩm. Trong chơi hồ “bán cạn”, dớn cọng thường là chất nền cho động vật lưỡng cư và bò sát.

Thực vật biểu sinh là “dạng thực vật phát triển không ký sinh trên một giá thể thực vật khác (chẳng hạn như trên cây thân gỗ). Chúng nhận được hơi ẩm, chất dinh dưỡng từ không khí, mưa, và đôi khi từ các mảnh vụn tích tụ xung quanh, thay vì là từ cấu trúc mà nó bám chặt vào.

 (Theo Wikipedia)

Ưu điểm của dớn cọng:

Ưu điểm lớn nhất của sợi cây dương xỉ là khả năng giữ nước. Đặc biệt là cây dương xỉ thân mềm như loài Dicksonia. Vật liệu này có khả năng có thể so sánh với than bùn (peat moss) hoặc xơ dừa. Ngoài ra, cấu trúc giống cây gậy giúp dớn sợi dương xỉ cung cấp các khe hở rất tốt cho rễ phát triển. Dớn sợi cũng có thời gian phân hủy rất lâu, lý tưởng để sử dụng lâu dài

Chúng cũng có nhược điểm

Ngược lại, một khi sợi cây dương xỉ bắt đầu thối rữa, nó sẽ mất khả năng giữ nước và thông khí. Khi tác dụng ngược lại xảy ra, rễ cây có thể bị nghẹt thở trong một đống chất bão hòa. Bên cạnh đó, sợi dương xỉ có tính trơ của nó. Bản thân nguyên liệu cây dương xỉ cung cấp rất ít chất dinh dưỡng. Vì thế, cần bổ sung chất dinh dưỡng thường xuyên nếu sử dụng làm giá thể trồng lan. Hơn nữa, sự tích tụ của muối theo thời gian có thể gây ra những tiến triển tiêu cực đối với thực vật ưa môi trường axit.

Phân loại các loại dớn cọng tree fern fiber

Dớn cọng dương xỉ New Zealand (New Zealand Tree Fern Fiber)

Sợi cây dương xỉ từ New Zealand có màu vàng nâu trông giống xơ dừa, cấu trúc sợi nhuyễn, mềm. Dớn sợi New Zealand có nguồn gốc từ giống Dicksonia fibrosa. Tình trạng khai thác cây dương xỉ ở New Zealand đã được kiểm soát chặt chẽ nhiều năm trước. Giờ đây, quần thể này có thể đáp ứng nhu cầu khai thác thường xuyên (và giống cây này không nằm trên danh sách CITES).

So với một số loại sợi dương xỉ từ Nam Mĩ, loại sợi dương xỉ New Zealand có kết cấu mềm, xốp hơn. Khả năng giữ ẩm tuyệt vời cũng giúp nó trở thành chất nền trong hồ cạn hiệu quả, cũng như là chất nền trong giá thể trồng lan. Các sợi có các mao dẫn giúp nó chuyển hơi ẩm tuyệt vời từ hệ thống phun sương xuống đáy của hồ cạn.

 Bạn cũng sẽ thấy nó có sẵn được ép thành các tấm bảng (đôi khi được gọi là tấm cây dương xỉ cây Xaxim).

Dớn cọng dương xỉ Nam Mỹ (South American Tree Fern Fiber)

Nhiều quốc gia khác nhau ở Nam Mỹ được biết đến là nơi cung cấp sợi cây dương xỉ. Guatamala dường như là một ví dụ. Với nguồn gốc đa dạng, các loài cây dương xỉ và cách thu hoạch tại đây cũng khác nhau.

Sợi dớn Nam Mỹ phần lớn từ loài Cyathea. Bạn có thể phân biệt với loại New Zealand bằng vẻ bề ngoài. Dớn từ giống Cyathea thường có màu sẫm hơn, và hình dáng trong như các sợi que nhỏ.

Dớn cọng Osmunda

Dớn sợi Osmunda thường được thu hoạch từ thân rễ cây dương xỉ Osmunda (một giống thuộc chi Rau Vi). Đây đã từng là một loại giá thể trồng lan rất được ưa chuộng. Giờ đây, loại vật liệu này trở nên đắt đỏ và khó tìm hơn. Việc trồng lan với dớn Osmunda cũng khó khăn hơn với người mới bắt đầu.